Data aktualizacji: 14 grudnia, 2022
Kwas azelainowy jest związkiem o właściwościach docenianych przez producentów środków kosmetycznych i dermatologicznych. Stosować kwas azelainowy można do wszystkich rodzajów skóry. Produkt wykazuje wielokierunkowe działanie, jednak największą popularnością cieszy się w preparatach do walki z trądzikiem i przebarwieniami.
Czym jest i jak działa kwas azelainowy?
Kwas azelainowy (AZA) jest substancją naturalną, produkowaną przez drożdżaki Malassezia furfur (Pityrosporum ovale) oraz występującą w pełnoziarnistych zbożach (żyto, jęczmień) i produktach zwierzęcych. Cechuje się on szerokim spektrum działania, wykazując właściwości:
- przeciwbakteryjne,
- przeciwzapalne,
- keratolityczne (złuszczające),
- komedolityczne (przeciwzaskórniakowe),
- przeciwłojotokowe,
- hamujące tyrozynazę (uczestniczącą w procesie powstawania przebarwień).
Kwas azelainowy na trądzik
Stosowanie kwasu azelainowego stanowi ugruntowaną i zgodną z wytycznymi metodę terapii dermatoz takich jak trądzik zwykły i trądzik różowaty. Skuteczność tego związku wiąże się z jego plejotropowym działaniem. W badaniach potwierdzono zarówno aktywność AZA przeciwko bakteriom odpowiedzialnym za występowanie trądziku (Propionibacterium acnes, Staphylococcus epidermidis), jak i wielokierunkowe działanie przeciwzapalne.
Kwas azelainowy
Kwas azelainowy (Azelaid acid) przeznaczony jest do użytku ze wszystkimi rodzajami skóry. Szczególnie polecany przy występowaniu trądziku różowatego, rumienia czy przebarwień.
Kwas azelainowy nie tylko wykazuje aktywność przeciwutleniającą poprzez wymiatanie wolnych rodników, ale także chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, ogranicza aktywność czynników prozapalnych i ogranicza procesy starzenia się komórek. W leczeniu trądziku dużą rolę odgrywa także wpływ AZA na proces keratynizacji w naskórku – działa złuszczająco i przeciwzaskórnikowo oraz wpływa na aktywność przeciwłojotokową związaną z hamowaniem 5α-reduktazy, odpowiedzialnej za powstawanie dihydrotestosteronu.
Kwas azelainowy na przebarwienia
Preparaty zawierające kwas azelainowy wykazują skuteczne działanie nie tylko w walce ze zmianami skórnymi, ale także w leczeniu przebarwień pozapalnych, fotoalergicznych i fototoksycznych. Działanie to wiąże się przede wszystkim z jego zdolnością do hamowania tyrozynazy i idącym za nią zmniejszaniem aktywności procesu melanogenezy, a także właściwościami przeciwzapalnymi.
Chociaż kwas azaleinowy także działa przeciwutleniająco, w przeciwieństwie do niektórych środków na przebarwienia, nie wykazuje on właściwości rozjaśniających skórę. Nie sprawdzi się więc w maskowaniu piegów, znamion czy próbach poprawy naturalnego kolorytu skóry.
Jak stosować kwas azelainowy?
Kwas azelainowy jest substancją stosowaną miejscowo na skórę, zazwyczaj w postaci 20% kremu lub 15% żelu, preparatów dostępnych bez recepty. W wyższych stężeniach bywa także wykorzystywany w peelingach chemicznych o silnych właściwościach złuszczających. Jest to związek bezpieczny, wykazujący stosunkowo niewiele działań niepożądanych, dzięki czemu może być stosowany przez dłuższy okres czasu.
Jako substancja niewykazująca właściwości fototoksycznych może bezpiecznie być aplikowany także latem, więc terapię można rozpocząć o dowolnej porze roku. Najczęściej zaleca się stosowanie preparatów z kwasem azelainowym dwa razy dziennie.
Kwas azelainowy – z czym łączyć?
Samodzielnie stosowany kwas azelainowy w leczeniu trądziku wykazuje wysoką skuteczność zarówno w porównaniu do placebo, jak i innych substancji o zbliżonym działaniu (m.in. tretynoina, metronidazol, klindamycyna, adapalen). Z kolei w terapii przebarwień jest nie tylko skuteczniejszy od hydrochinonu, ale także charakteryzuje się rzadszym występowaniem działań niepożądanych.
W przypadku ciężkiej postaci trądziku o podłożu bakteryjnym dla uzyskania lepszych i szybszych efektów preferowane jest jednak stosowanie kwasu azelainowgo w połączeniu z antybiotykami doustnymi (np. doksycykliną).
Bibliografia:
- Surgiel-Gemza A, Gemza K. Trądzik różowaty – metody terapii oraz ocena skuteczności zastosowania kwasu azelainowego i laktobionowego. Kosmetologia Estetyczna (2019), 5(7): 543-550.
- Reszke R, Szepietowski J. Kwas azelainowy w lecznictwie dermatologicznym w świetle aktualnego stanu wiedzy. Przegląd Dermatologiczny (2016), 4(103): 337-343.
- Zasada M. Substancje biologicznie czynne stosowane w rozjaśnianiu hiperpigmentacji skóry. Kosmetologia Estetyczna (2016), 5(5): 467-473.